کمردرد: تشخیص و گزینه‌های درمانی تخصصی
کمردرد (Back Pain) یکی از شایع‌ترین شکایات بیماران در سراسر جهان است و می‌تواند عملکرد روزمره، کیفیت زندگی و سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهد. علت این درد ممکن است ساده، مانند کشیدگی عضلانی، یا پیچیده‌تر، مانند آسیب دیسک بین‌مهره‌ای یا بیماری‌های التهابی باشد. تشخیص دقیق، شرط لازم برای انتخاب درمان مؤثر است.
تشخیص کمردرد
پزشک در معاینه فیزیکی، کمر شما را بررسی کرده و توانایی‌تان در نشستن، ایستادن، راه رفتن و بالا آوردن پاها را ارزیابی می‌کند. همچنین ممکن است از شما بخواهد شدت درد را در مقیاس صفر تا ده ارزیابی کرده و درباره تأثیر آن بر فعالیت‌های روزمره توضیح دهید.
این بررسی‌ها به شناسایی محل دقیق درد، میزان محدودیت حرکتی و احتمالاً منشأ درد کمک می‌کنند و همچنین می‌توانند علل جدی‌تری مانند تومور، عفونت یا شکستگی را رد کنند.
تست‌های تشخیصی مکمل شامل:
•رادیوگرافی (X-ray): برای بررسی آرتروز یا شکستگی استخوان کاربرد دارد، اما وضعیت دیسک‌ها، عضلات و اعصاب را نشان نمی‌دهد.
•تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT scan): این روش‌ها امکان مشاهده دقیق دیسک‌های بیرون‌زده، فشردگی اعصاب، آسیب بافت‌های نرم و استخوان‌ها را فراهم می‌کنند.
•آزمایش خون: برای رد عفونت یا بیماری‌های التهابی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان استفاده می‌شود.
•مطالعات عصبی مانند الکترومیوگرافی (Electromyography – EMG): فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را بررسی کرده و به شناسایی فشردگی اعصاب ناشی از فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی کمک می‌کند.
درمان کمردرد
در بیشتر موارد، به‌ویژه در افراد زیر ۶۰ سال، درد کمر طی چند هفته با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد. فعالیت سبک، استفاده از گرما و داروهای ضد درد اغلب کافی هستند. برخلاف تصور عمومی، استراحت مطلق توصیه نمی‌شود؛ بلکه حفظ فعالیت تا حدی که موجب تشدید درد نشود، بسیار مؤثر است.
در صورتی که درمان‌های اولیه مؤثر واقع نشوند، پزشک ممکن است گزینه‌های دارویی یا درمان‌های تخصصی‌تری را پیشنهاد دهد.
داروها
انتخاب دارو به نوع و شدت درد بستگی دارد:
•داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که با کاهش التهاب، درد را تسکین می‌دهند.
•شل‌کننده‌های عضلانی (Muscle Relaxants): در مواردی که اسپاسم عضلانی ادامه‌دار است، استفاده می‌شود. این داروها ممکن است خواب‌آلودگی یا سرگیجه ایجاد کنند.
•مسکن‌های موضعی: کرم‌ها، پمادها و چسب‌های ضد درد که از طریق پوست اثر می‌گذارند.
•اپیوئیدها (Opioids): مانند اکسی‌کدون یا هیدروکودون، تنها در دوره‌های کوتاه و تحت نظارت پزشکی استفاده می‌شوند.
•داروهای ضدافسردگی: برخی از داروهای ضدافسردگی مانند دولوکستین (Duloxetine) و آمی‌تریپتیلین در تسکین درد مزمن مؤثرند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست تمریناتی برای افزایش انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات پشت و شکم، و اصلاح وضعیت بدنی آموزش می‌دهد. این تمرینات در کاهش احتمال بازگشت درد بسیار مؤثرند. همچنین نحوه صحیح حرکت در دوره‌های درد برای پیشگیری از تشدید علائم آموزش داده می‌شود.
درمان‌های مداخله‌ای و جراحی
در مواردی که درمان‌های محافظه‌کارانه مؤثر نباشند، گزینه‌های زیر توسط پزشک متخصص درد پیشنهاد می‌شود:
تزریق کورتیکواستروئید (Corticosteroid Injection)
دارو مستقیماً در فضای اطراف نخاع (اپیدورال) تزریق می‌شود تا التهاب و درد ناشی از فشار بر ریشه‌های عصبی کاهش یابد. اثر آن معمولاً موقتی است (چند هفته تا چند ماه).
فرسایش با امواج رادیویی (Radiofrequency Ablation)
با استفاده از جریان الکتریکی، اعصاب حسی اطراف مفصل حرارت داده می‌شوند تا مسیر انتقال درد قطع شود. این روش ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه یا بیشتر تسکین ایجاد کند.
تحریک نخاعی (Spinal Cord Stimulation)
دستگاهی کاشتنی پالس‌های الکتریکی ضعیفی به نخاع می‌فرستد و مانع انتقال پیام درد به مغز می‌شود. این روش در دردهای مزمن مقاوم به درمان مؤثر است.
تزریق استروئید اپیدورال (Epidural Steroid Injection)
برای درمان دردهای ناشی از التهاب ریشه‌های عصبی در ستون فقرات، به‌ویژه در سیاتیک، استفاده می‌شود.
بلاک عصبی (Nerve Block)
تزریق داروی بی‌حسی یا ضد التهاب به اطراف عصب خاص، که موجب تسکین درد، کاهش التهاب و فرصت بازسازی به عصب آسیب‌دیده می‌شود.
پمپ اپیوئیدی کاشتنی (Implantable Opioid Infusion Pump)
در بیماران با درد مزمن مقاوم، پمپی کوچک در نزدیکی نخاع کاشته می‌شود که دوز کنترل‌شده‌ای از داروی مخدر را مستقیماً به نخاع تزریق می‌کند.
جراحی ستون فقرات
در صورت وجود فشار شدید بر اعصاب، ضعف عضلانی پیشرونده، یا دیسک شدیداً بیرون‌زده، ممکن است جراحی برای افزایش فضای کانال نخاعی و کاهش فشار توصیه شود.
کمردرد مزمن؛ چالشی شایع اما قابل درمان
کمردرد مزمن یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بزرگسالان به پزشک است. در ایالات متحده، شیوع مادام‌العمر آن حدود ۸۰٪ گزارش شده و بیشتر در سنین ۴۵ تا ۶۴ سال دیده می‌شود.
این درد ممکن است بدون علت واضح شروع شود یا پس از آسیب یا جراحی باقی بماند. بیماری‌های دیسک، آرتروز، چاقی، کشیدگی عضلانی یا ترکیبی از این عوامل در ایجاد آن نقش دارند.
درد مزمن می‌تواند موجب اختلال در حرکت، افسردگی، اضطراب، وابستگی به دارو و کاهش کیفیت زندگی شود. با این حال، درمان مناسب می‌تواند زندگی فرد را دگرگون کند.
مرکز تخصصی درد؛ راهکاری نوین برای درمان کمردرد مزمن
در مراکز تخصصی درد، درمان‌ها بر اساس تشخیص دقیق و شرایط منحصر به‌فرد هر بیمار تنظیم می‌شوند. متخصصین درد با دانش پیشرفته در ارزیابی، تشخیص و درمان انواع دردهای مزمن، از جمله کمردرد، گزینه‌های نوین، مؤثر و غیرجراحی را ارائه می‌دهند.
اگر شما هم با کمردرد مزمن زندگی می‌کنید، مشورت با متخصص درد می‌تواند نخستین گام به‌سوی بازگشت به زندگی فعال و با کیفیت باشد
