تشخیص و درمان زانو درد

درد زانو یکی از مشکلات شایع سیستم اسکلتی-عضلانی است که می‌تواند به دلایل متعددی از آسیب‌های ناگهانی تا بیماری‌های مزمن ایجاد شود. این درد ممکن است محدود باشد یا توانایی حرکت را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص دقیق علت درد زانو برای انتخاب روش درمان مناسب ضروری است. در این مقاله، علل رایج درد زانو، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی آن به‌طور جامع بررسی می‌شود.

علل درد زانو

درد زانو می‌تواند به دلیل آسیب‌های ورزشی و تروما، بیماری‌های تحلیل‌رسان و التهاب مفصل ایجاد شود. از دلایل شایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•آسیب‌های ورزشی: پارگی مینیسک، پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) یا آسیب لیگامان جانبی.

•آرتروز (Osteoarthritis): فرسودگی غضروف مفصلی که باعث درد و کاهش دامنه حرکت می‌شود.

•بورسیت (Bursitis): التهاب بورس‌های مفصلی که با تورم و حساسیت همراه است.

•تاندنیت (Tendinitis): التهاب تاندون‌ها مانند التهاب تاندون کشکک زانو.

•پارگی غضروف (Meniscal Tear): آسیب غضروف‌های مفصلی یا مینیسک که معمولاً با درد شدید و قفل شدن زانو همراه است.

•آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis): یک بیماری خودایمنی که موجب التهاب مزمن مفصل و درد می‌شود.

تشخیص درد زانو

تشخیص دقیق درد زانو با شرح حال کامل و معاینه بالینی دقیق آغاز می‌شود. پزشک از بیمار در مورد سابقه آسیب، محل درد و عواملی که درد را تشدید یا تخفیف می‌دهند سوال می‌کند. در معاینه فیزیکی، می‌توان موارد زیر را بررسی کرد:

•معاینه بصری و لمس زانو: بررسی تورم، قرمزی، حساسیت موضعی و دامنه حرکت.

•آزمون‌های عملکردی مفصل: بررسی پایداری رباط‌ها و قدرت عضلات اطراف زانو.

برای تکمیل تشخیص، ممکن است آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های تکمیلی درخواست شود:

•رادیوگرافی با اشعه ایکس (X-ray): این روش ساده به تشخیص شکستگی استخوان و تغییرات آرتروز کمک می‌کند.

•توموگرافی کامپیوتری (Computed Tomography – CT scan): تصاویر مقطعی و سه‌بعدی از ساختار استخوان و بافت زانو ارائه می‌دهد و شکستگی‌های پیچیده را نشان می‌دهد.

•تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging – MRI): برای بررسی دقیق بافت‌های نرم مانند رباط‌ها، تاندون‌ها، غضروف‌ها و عضلات استفاده می‌شود و می‌تواند پارگی‌ها و آسیب‌های داخلی را نشان دهد.

•سونوگرافی (Ultrasound): با امواج صوتی، تصویر لحظه‌ای از ساختارهای نرم زانو (مانند تاندون‌ها و بورس‌ها) ارائه می‌دهد و در هنگام حرکت مفصل می‌تواند مشکلات خاص را بررسی کند.

•آرتروسکوپی (Arthroscopy): در صورت تردید در تشخیص دقیق یا نیاز به بررسی داخل مفصل، از طریق آرتروسکوپی می‌توان داخل مفصل را مشاهده کرد. این روش هم تشخیصی و هم درمانی است و آسیب‌های داخلی را آشکار می‌سازد.

در برخی موارد خاص، برای بررسی علائم التهاب یا عفونت، از آزمایش‌های خونی و آرتروسنتز (Arthrocentesis) استفاده می‌شود. در این روش، مایع مفصلی با سوزن خارج شده و برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ارسال می‌گردد.

درمان درد زانو

درمان درد زانو بستگی به علت و شدت آن دارد. اغلب پزشکان ابتدا روش‌های غیرجراحی را توصیه می‌کنند و در صورت نیاز به درمان تخصصی‌تر، گزینه‌های جراحی بررسی می‌شود.

درمان‌های غیرجراحی

روش‌های غیرجراحی برای کاهش درد و بهبود عملکرد زانو شامل موارد زیر است:

•استراحت و مراقبت‌های حمایتی: استفاده از بریس یا زانوبند و انجام تمرینات کششی ملایم.

•یخ‌درمانی: قرار دادن یخ روی ناحیه دردناک برای کاهش التهاب و تورم.

•فیزیوتراپی (Physiotherapy): تمرینات ویژه برای تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ، بهبود ثبات مفصل و افزایش دامنه حرکت تجویز می‌شود.

•داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها برای کاهش درد و التهاب زانو استفاده می‌شوند.

•تزریق داخل مفصل: در برخی موارد، تزریق موضعی داروهایی مانند کورتیکواستروئید (Corticosteroids) برای کاهش التهاب یا هیالورونیک اسید (Hyaluronic Acid) برای روان‌سازی مفصل انجام می‌شود. همچنین اخیراً تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (Platelet-Rich Plasma – PRP) به‌عنوان روشی برای بهبود بافت‌های آسیب‌دیده مطرح شده است.

درمان‌های جراحی

اگر درمان‌های محافظه‌کارانه مؤثر نباشد، روش‌های جراحی ممکن است توصیه شود:

•آرتروسکوپی (Arthroscopy): یک عمل کم‌تهاجمی است که طی آن ابزار و دوربین کوچکی وارد مفصل زانو می‌شود. جراح می‌تواند با این روش پارگی مینیسک یا لیگامان، غضروف آسیب‌دیده یا سایر مشکلات داخلی زانو را درمان و ترمیم کند.

•ترمیم لیگامان یا مینیسک: در صورت پارگی قابل توجه لیگامان‌ها یا مینیسک، جراحی باز یا آرتروسکوپی برای ترمیم یا بازسازی آن‌ها انجام می‌شود.

•تعویض مفصل زانو (Arthroplasty): در موارد پیشرفته آرتروز یا آسیب شدید، ممکن است بخشی یا تمام مفصل زانو با مفصل مصنوعی تعویض شود. این عمل که گاهی به‌صورت تعویض کامل مفصل زانو (Total Knee Arthroplasty) انجام می‌گیرد، درد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده و عملکرد زانو را بهبود می‌بخشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که درد زانو شدید باشد، خودبه‌خودی بدتر شود یا با علائم هشداردهنده‌ای مانند قفل شدن زانو (عدم توانایی در صاف یا خم کردن آن)، تورم شدید، قرمزی و گرمای مفصل یا تب همراه شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. همچنین درد مزمن یا تحلیل تدریجی عملکرد زانو در صورت عدم پاسخ به درمان‌های پایه، بیمار نیازمند بررسی تخصصی و مراجعه به پزشک متخصص درد می باشد.